Workout – Samuel

Pas toen Zou na lang aandringen zijn voet mee tikte in het patroon, snapte ik zijn patroon. “Oh zit het zo, zei ik tegen hem, daar begint het patroon dus. “Nou” zei Zou, “dat is niet helemaal waar want ik kan ook hier beginnen, of hier, of hier” en voor mijn van verbijstering openvallende mond, liet Zou mij horen, dat wat ik meende te horen slecht een van de vele mogelijkheden was, om het patroon te interpreteren. Sterker nog. Zou vertelde mij, dat als Afrikaanse musici met iemand spelen, die het patroon op een ander plaats inzet, ze allemaal meteen dat patroon volgen. “Maar jullie spelen toch wel allemaal in dezelfde maatsoort? , begon ik dapper mijn standpunt en uitleg te verdedigen. “De meeste Afrikaanse muziek staat toch in een vierkwartsmaat? Bracht ik als overtuigend bewijsmateriaal naar voren. Waarop Zou aangaf, dat Afrikaanse musici nooit zo denken of musiceren. Voor hen kan ieder gespeeld fragment of gitaarpatroon, net zo makkelijk in een drie of een vierkwartsmaat worden gespeeld. “Het is bij ons nooit vier of drie, het is altijd beiden” zei Zou, die mij glimlachend aankeek. “Het is en drie en vier, en het is beiden”.

Ik was geheel verstomd en zat een beetje wazig voor mij uit te kijken, met mijn gitaar in de hand, terwijl Zou vrolijk lachend het zoveelste gitaar patroon voorspeelde wat ik dus op een ongelooflijk aantal verschillende manieren kon interpreteren. Het was maar hoe ik het hoorde, dat bepaalde uiteindelijk hoe ik het daarna ook zelf zou gaan spelen.

In de quantum mechanica kennen we hetzelfde probleem. Je kunt van een lichtdeeltje wel de massa of snelheid bepalen, maar niet de plaats. Als je de plaats bepaalt kun je weer niet de massa bepalen. Als je de snelheid wil bepalen dan … Anders gezegd. Wat je meet is het resultaat van wat jij verwacht dat er gemeten wordt. Is het massa , dan is het massa, is het snelheid dan is het snelheid.

Bij de Afrikaanse muziek is wat je hoort datgene wat jij verwacht, dat je gaat horen. Als je niet weet dat er nog veel meer mogelijkheden zijn, denk je dus dat hetgeen wat je hoort ook datgene is wat het is, terwijl er dus nog veel meer interpretaties mogelijk zijn.

In ZEN en Yoga leren we accepteren, dat de dingen die ons overkomen in ons leven, soms onvermijdelijk zijn. Niet elke dag is een feest. Altijd zal iets wat erg leuk was, weer veranderen in iets waar je aan gewend raakt, en dus weer minder leuk wordt. Of zoals ZEN meester Shunryu Suzuki het zei, toen een van zijn leerlingen hem vroeg:

‘Ik heb sterke seksuele verlangens, Ik denk erover om celibatair te gaan leven, zou het verstandig zijn om mijn begeerte aan banden te leggen? Hierop antwoordde de Roshi: “ Seks is net als tanden poetsen, het is goed als je het doet, maar het is niet zo goed om het de hele dag te doen”.

Onvermijdelijk worden we allemaal oud, en uiteindelijk zullen we sterven, al weten we nog niet wanneer en hoe. Naarmate we ouder worden ontdekken we dat het leven niet altijd aardig voor ons is. Waar kunnen we dan onze vrijheid vinden? Het Boeddhistische uitgangpunt is, dat we niet alles naar onze hand kunnen zetten, maar dat we wel in staat zijn om onze manier van waarnemen kunnen aanpassen. Dus iets wat op het eerste gezicht slecht lijkt zou wel eens een “blessing in disguise” kunnen zijn en omgekeerd natuurlijk ook. Als we leren om niet toe te geven, aan datgene wat we willen zien of horen, maar altijd beseffen, dat wat wij denken en voelen maar een van de vele, vele waarheden is, dan ontstaat er ruimte en inzicht, en kunnen we in ieder zelfgekozen ritme met het leven, met de grote stroom, meespelen.

In het Theaterprogramma “African Blues” van The Five Great Guitars had ik vijf verschillende gitaristen in een programma onder gebracht. Waaronder Erwin Java , een fenomenale  Groningse bluesgitarist en de Malinese zanger, gitarist Habib Koite ook al zo’n bijzondere muzikant. Aangezien ik ook de gastheer en leider van de band ben, doe ik de meeste aankondigingen en praat ik ook met de zaal. Gelukkig bleek Habib ook een echte bandleider, dus deed hij ook een aantal zeer leuke aankondigingen.

Ik heb altijd de gewoonte om iedereen die aan de voorstelling heeft meegewerkt, vlak voor het laatste nummer, even persoonlijk te bedanken. De musici, de techniek en het theater natuurlijk. Vaak bedank ik dan ook het theater dan nog even extra voor de gastvrije ontvangst, en de goede begeleiding  en samenwerking in de aanloop naar de voorstelling.

Tijdens deze tour zei ik bij wijze van grap, dat ik ook zeer tevreden was over de Jacuzzi in mijn kleedkamer die zo goed op temperatuur was, en zo lekker ruim zat. De zaal kan deze grap meestal erg waarderen, want op sterallures zul je de Five Great Guitars in ieder geval nooit en te nimmer kunnen betrappen.

Habib, die Malinees en Frans spreekt, reageerde meteen toen ik de eerste keer deze grap maakte in Nijmegen. “Are you offending my president, are making jokes about my great French president, mr. Sarkozy? Met mooi gespeelde verontwaardiging keek Habib in mijn richting. Ik legde hem uit dat ik alleen maar een grapje maakte met het publiek over een Jacuzzi  in de kleedkamer en niet over zijn president die trouwens maar een heel klein mannetje is. Maar dat terzijde. Habib sputterde zeer goed geacteerd tegen, en riep dat dit vroeg om vergelding en genoegdoening , zo’n aardige man die door een kale Nederlandse gitarist zo verschrikkelijk werd beledigd.

Habib hoorde wat hij wilde horen, al deed hij dat hier natuurlijk vooral voor het komische effect, net zo als wij allemaal, vaak alleen maar datgene willen horen en zien, wat ons het beste uitkomt.

In de Yoga bestaat altijd het gevaar, dat je alleen maar die asanas kiest die je het gemakkelijkst afgaan. Je Yoga beoefening wordt alleen nog maar gericht op datgene wat je in feite al heel erg goed kunt. Zo werkt ook onze denkende geest. Hij kiest altijd voor het bekende, voor hetgeen wat hij al weet. Daar vindt hij zijn zekerheid. Het is voor onze denkende geest volstrekt onbegrijpelijk, dat er nog veel meer is dat we helemaal niet kunnen begrijpen. Sterker nog, het grootste gedeelte van ons leven is een droom, een mysterie. Daarom zeggen de meeste ZEN meesters, als je ze vraagt wat ZEN nu eigenlijk is: “Denk aan het niet denken”.

Afrikaanse muziek, ZEN, Yoga allemaal bieden ze ons de mogelijkheid tot bevrijding en inzicht.

Het is maar hoe je het bekijkt.